Vogels gespot

Gepubliceerd op 20 januari 2025 om 10:50

Nanne Nauta is buurtgenoot, stadsdichter, stamgast van Café Jan Primus en vooral: ervaren vogelaar. Hij loopt een jaar lang een rondje over de Zilveren Schaats en legt zijn oor te luister: wat fluit, nestelt, trekt, jaagt en overwintert aan de overkant? Bewoner Peter Seevinck (FH96), ook een vogelaar, sluit bij hem aan. Info over vogels is belangrijk met het oog op de impuls die de vereniging wil geven aan de biodiversiteit op en rond het terrein. Wat je wel of niet aanplant bepaalt welke vogels hier zullen landen! Tijdens zijn kennismakingsbezoek spotte Nanne al een groene specht, 'best bijzonder'. Daarnaast noteerde hij staartmezen, een zingende zwartkop en een groep koperwieken op de terugweg naar Scandinavië. In dit blog lees je hun bevindingen. Na elk bezoek werken de vogelaars ook het overzicht Vogels Zilveren Schaats bij.

Vogels Zilveren Schaats
Excel – 7,8 KB

Vogelaar Nanne Nauta op de Zilveren Schaats - foto: Arnoud Wolff

Gespot: Groenling | 19 januari 2025
Bij het woord vogeltrek denken we al gauw aan de enorme afstanden, soms duizenden kilometers, die vogels afleggen. Maar sommige soorten reizen niet ver. Zoals de scholeksters die op de Uithof broeden maar in Zeeland overwinteren. Nog dichter bij 'huis' blijven de groenlingen die rond Amelisweerd broeden. Ze trekken in de winter naar nabijgelegen groenstroken in de stad, zoals ... De Zilveren Schaats. Groenlingen zitten vooral in de elzen aan de waterkant. Het zijn wat dikkere vinken met een groene (vrouwtje) of gele (mannetje) zweem. Op de foto zie je een jonge groenling die in de afgelopen zomer is geboren. Als het wat langer koud is met sneeuw en zo, dan bezoeken ze zelfs de tuinen aan de overkant van de Zilveren Schaats.

Gespot: Halsbandparkiet | 13 januari 2025
Halsbandparkieten slapen het liefst in grote groepen. In Utrecht is de Weerdsluis een populaire slaapplaats. Daar verzamelen elke avond zo'n 1.000 vogels (in heel Utrecht zijn het er een kleine 1.500). In de ochtend verlaten ze de Binnenstad en vliegen naar de rand van de stad en verder (De Bilt, Zeist). Wij zien ze in Oost in het Wilhelminapark, Rijnsweerd en soms op en rond de Zilveren Schaats. 's Avonds keren ze weer terug naar de binnenstad. Vaak denken mensen dat de halsbandparkieten een plaag zijn die inheemse soorten als de grote bonte specht en de boomklever verdringen, maar dat is niet waar. Die soorten nemen ook in aantallen toe, dus er is gewoon plek voor deze nieuwkomer. Het is in vakjargon een niche.

Gespot: Watersnip | 10 januari 2025
Het is winter en dan gebeuren er vaak onverwachte dingen als het om vogels gaat. Ik liep iets te dicht langs de waterkant, en hup, daar schoot een watersnip voor mijn voeten weg. Kennelijk is het riet langs de (onbeschoeide) oever van de Zilveren Schaats een goede plek om de winter door te brengen. Snippen hebben een bijna perfecte schutkleur, 99 van de 100 keer zie je ze vlak voor je voeten opvliegen, omdat je te dichtbij bent gekomen, anders zie je ze echt niet. Ja, vroeger, op bankbiljetten, toen zag je ze nog wel eens ... Kijk maar 'ns goed: hoeveel snippen staan op deze foto? (antwoord: zes)

Gespot: Aalscholver | 4 december 2024
In de zomer zitten er geen aalscholvers op de Zilveren Schaats dan zijn ze aan het broeden in kolonies ver weg. Na het broedseizoen zoekt elke aalscholver eigen stek om te vissen, zoals hier op een tak boven het water achterin het terrein, of hoog in een van de berkenbomen. Je kan aalscholvers op de vreemdste plekken tegenkomen, van hoog in de Alpen bij een bergmeertje, tot ver op zee. Zolang er water is en iets te eten. Aalscholvers eten van alles. Paling en baars, maar ook platvissen, krabbetjes en, gelukkig voor ons, ze zijn ook dol op exotische Amerikaanse rivierkreeftjes.

Gespot: Koperwiek | 12 november 2024
In oktober was er nog geen wintergast te bekennen, maar nu halverwege november loopt het 'pension' vol. Het open terrein vol bessenstruiken is ideaal voor lijstersoorten. Eerder zagen we al merels, zanglijsters en een beflijster. Nu de winter nadert ook koperwieken. Ze broeden in het hoge Noorden en danken hun naam aan de rode (koper) streek bij de vleugel (wiek). Ze eten de bessen van de struiken en rusten uit in de grote eik achterin op het terrein. Hun aanwezigheid is niet alleen Peter en mij opgevallen. Ook de Blonde Buizerd van Bloeyendael en een sperwer kwamen even kijken, in de hoop op een lekker ontbijtje ...

Gespot: Havik | 7 oktober 2024
Het is herfst, maar we wachten nog op de eerste wintergasten. Wel komen de eerste paddenstoelen tevoorschijn, zoals de reuzenbovist, een paddenstoel die lijkt op een witte handbal. Terwijl ik die bestudeer, trekken drie luidruchtige gaaien mijn aandacht. Als gaaien of eksters herrie maken, dan loopt er een kat rond of is er een roofvogel in de buurt. Het laatste blijkt het geval: een jonge havik zit heerlijk uit te rusten in een boom.

Gespot: Broedvogels | 12 september 2024
Dit jaar zijn we begonnen in kaart te brengen voor welke vogels de Zilveren Schaats een thuis is. Zoals de broedvogels. Daarvoor maken Peter en ik gebruik van de officiële systematiek van SOVON. Die leg ik graag een andere keer uit. De tussenstand staat in de bijlage. Bij sommige soorten staat in kolom H (Broedvogels 2024) een 'x'. Dat zijn de soorten waarvoor we eigenlijk te laat zijn begonnen met tellen en waarvan we dus niet weten hoeveel broedparen er zijn geweest dit voorjaar. Gedurende zeven bezoeken dit jaar telden we in totaal 24 soorten broedvogels. De winterkoning (zie foto) is de hoofdbewoner met 5 broedparen. Bijzonder om te zien (en vooral te horen): de nachtegaal, de tuinfluiter en de zwartkop.

Gespot: Merel | 3 augustus 2024
Het is begin augustus en eindelijk kunnen we spreken van zomer, dagen waarop de temperatuur boven de 25 graden uitkomt. Vogels kunnen niet zweten zoals wij dat doen maar hebben zo hun eigen hitteplan. Baden in laagstaand water is er een van. Een andere manier om af te koelen ziet u op de foto: de vleugels zo veel mogelijk uitspreiden en de snavel open houden. Zo verdampt er veel vocht en koelt de vogel af. Vogels die je dit vaak ziet doen zijn de heggenmus, de ekster en de merel (zie foto).

Gespot: Koolmees | 4 juni 2024
De lente is bijna voorbij, het eerste deel van ons vogelonderzoek zit erop. We hebben de afgelopen maanden gekeken (en geluisterd) welke vogelsoorten er daadwerkelijk broeden op de Zilveren Schaats. Dat doen we via de systematiek van Sovon, een organisatie voor vogelonderzoek. Over sommige soorten zijn we natuurlijk niet verbaasd. Kijk maar naar de foto. Een mannetje koolmees zit met een vlieg in zijn snavel te wachten tot ik weg ben en hij zijn jongen kan voeren. Het nest van dit broedende paar koolmezen zat achter een stapel planken naast het schuurtje. De ouders vlogen af en aan met voedsel. Koolmezen herken je onder andere aan de donkere stropdas op de gele buik, mannetjes hebben een brede, vrouwtjes een dunne of onderbroken stropdas. Over de zang van koolmezen is een hoop te zeggen. Maar dat vertel ik nog wel eens tijdens een excursie ..

Gespot: Karekiet | 27 mei 2024
Het is ruim twee maanden geleden dat ik het verzoek kreeg om de vogels op de Zilveren Schaats te inventariseren. Ter introductie kreeg ik door voorzitter Arnoud Wolff een kleine rondleiding. Op mijn vraag of de vereniging 'wensvogels' heeft, antwoordde hij: "We hopen dat de ijsvogel hier ooit komt broeden, dat we kunnen genieten van de nachtegaal en dat zich in het riet rietvogels zouden vestigen." Nou, de nachtegaal voelt zich hier prima thuis, dat is met name 's avonds goed te horen. Maar om de wens van een rietvogel moest ik lachen, want in zo'n klein stukje riet langs het water ... daar gaat niks gebeuren. Dacht ik. Maar ik had het mis! Sinds half mei zit er een kleine karekiet uitbundig 'krr-krr-kiet-kiet-kiet' te tetteren. 'Karekiet, karekiet, je hoort hem wel, maar je ziet hem niet', zo luidt een volkswijsheid. En zo is het ook, want zien doen je hem bijna niet, dat kleine bruine vogeltje dat zich goed verstopt tussen bruine rietstengels. Maar hij is er dus wel! Enfin, nu nog de ijsvogel. Daar kom ik een andere keer op terug.

Gespot: Nachtegaal | 16 mei 2024
De nachtegaal! Het antwoord op de vraag die de bewoners aan de waterkant al minstens twee weken wakker houdt: wat zingt daar zo mooi aan de overkant? Vanaf eind april zit een mannetje uit volle borst te fluiten in de hoop dat er een vrouwtje op af komt. Of zijn lokroep succes heeft, dat hebben Peter en ik nog niet vast kunnen stellen. Dus of er ook een broedpaar gaat komen is nog even afwachten. Als we hem eind mei nog horen zingen, zijn z'n kansen voor dit jaar waarschijnlijk verkeken.
De meeste nachtegalen in Nederland leven in de duinen langs de kust. In het binnenland zijn ze zeldzaam. Verder is een nachtegaal hóren makkelijker dan er een zien. De vogel op de foto is een nachtegaal die vorig jaar langs het jaagpad van de Kromme Rijn zat te zingen. Zonder resultaat overigens, dus best ondankbaar eigenlijk, al dat mooie zingen ... Half mei is hij daar verdwenen, misschien hoopt ie dit jaar op meer succes op de Zilveren Schaats?

Gespot: Kuifeend | 3 mei 2024
Peter en ik zijn nu een aantal weken aan het inventariseren. De resultaten houden we bij in een tabel, zie bijlage. Daarin geven we ook aan wanneer en waarom we een vogel aantreffen. In de categorie 'jaarrond' zit bijvoorbeeld de merel. Er zijn ook soorten die er altijd lijken te zijn, met een kruisje bij zowel 'zomergast' als 'wintergast', zoals de kuifeend. Het verschil met échte jaarrond-vogels: het betreft verschillende seizoensgasten. We zagen deze week een paartje kuifeenden (foto: het mannetje). Dit zijn zomergasten. Ze komen vanuit Zuid Europa om hier te broeden. In het najaar vliegen ze weer terug naar het warmere zuiden. In ruil krijgen we kuifeenden uit Noord Europa, de wintergasten. Die zwemmen vaak in een groepje rond (zonder paringsdrang), zoals op de vijver van het Wilhelminapark. Zomer- en wintergasten kuifeenden zijn dus vreemden van elkaar.

Gespot: Beflijster | 16 april 2024
Je hoopt altijd iets bijzonders te spotten in de natuur. En als je maar vaak genoeg gaat, gebeurt dat ook. Op zijn Cruijffiaans: hoe meer je kijkt, hoe meer je ziet. En op mijn derde bezoek was het raak: een beflijster. Op zich geen zeldzame soort, maar ze worden niet vaak opgemerkt. Een beflijster is schuw en wordt vaak aangezien voor gewone merel. Daar lijkt ie sprekend op, met één verschil: een duidelijke witte bef, vandaar de naam. De beflijster is op doortrek richting het hoge Noorden om daar te broeden. Dit soort trekvogels volgen doorgaans dezelfde trekroutes; ze overnachten en foerageren onderweg ook op bekende plekken. Gewoontedieren. Zoals vakantiegangers op de weg naar het zuiden elk jaar bij dezelfde parkeerplaatsen stoppen. De Zilveren Schaats is zo'n plek voor trekvogels. Hier ze kunnen even uitrusten en wat eten. Dus goede kans dat we deze gast volgend jaar weer mogen begroeten.

Gespot: Buizerd | 8 april 2024
Eind maart: tijd voor een tweede ronde vogelinventarisatie. Aangezien ik bij een eerder bezoek de groene specht spotte, heb ik mijn camera meegenomen. Misschien kan ik 'm deze keer op de foto krijgen. Het eerste wat ik doe als ik de poort passeer, is de verrekijker pakken en ... nee, natuurlijk niet. Ik loop eerst naar de pasgeboren lammetjes, die gaan natuurlijk éérst op de foto! Ter plekke zie ik nóg een ooi bevallen, prachtig! Vervolgens speur ik met de verrekijker naar de groene specht, helaas. Maar ik zie wél een buizerd rustig een ontbijtje wegwerken. Het is niet zomaar een buizerd, ik 'betrap' de zogenoemde 'Blonde van Bloeyendael', zoals de bijnaam luidt. Zie de foto. Het is een bekende van de vogelaars in Oost. Buizerds zijn doorgaans donkerbruine roofvogels, maar er zijn veel kleurvarianten met wit als basis. Sommige zelfs bijna helemaal wit, zoals deze. Wie wandelt in Bloeyendael heeft grote kans om de 'Blonde' te zien vliegen. Wellicht op weg naar de Zilveren Schaats om even rustig te eten. Favoriete maaltjes zijn muizen, mollen, ratten, kleine vogels en kuikens van ganzen en eenden.

Gespot: Tjiftjaf | 28 maart 2024
Half maart zijn we van start gegaan. 'We', schrijf ik, want ik doe dit niet alleen. Samen met Peter Seevinck, jullie nieuwe straatgenoot op nr 96, struinen we land en water af de komende maanden. Deze eerste keer stond dan ook in het teken van kennismaken, met elkaar, met het terrein en met de vogels. Kennismaken ook met de groene specht, zo te zien een vaste bewoner op de hoge weide aan de kant van de Waterlinieweg. Hij komt daar vooral om te eten, denken we, broeden doet hij vermoedelijk op de begraafplaats. In deze tijd komen veel vogels terug van hun zuidelijke overwintering. Zoals de tjiftjaf die nu in ruime mate aanwezig is op het terrein en die makkelijk te herkennen is aan zijn gezang: hij roept de hele dag zijn eigen naam! Dit zijn de eerste terugkeerders. Ze hoeven ook niet zo ver te vliegen, ze overwinteren vooral in Zuid Europa. De tjiftjaf op de foto zat eind januari nog lekker in Spanje.