Leden van de natuurvereniging IVN deden onder leiding van expert Peter Jan Keizer onderzoek naar paddenstoelen op de Zilveren Schaats. Onder een heerlijk najaarszonnetje speurden ze het terrein af op bijzondere exemplaren. En die zijn er, zoals het Gele Wasplaatje en de (gifgroene) Papegaaienzwam ('die zie je echt nergens meer'). Deze soorten zijn zeldzaam omdat ze slechts gedijen in ongeroerde en onbemeste gronden die wél begraasd worden door schapen. En laten dat nou net de condities van dit voormalige militaire terrein zijn, geen toeval dus dat de onderzoekers en de expert zo enthousiast waren. Mooi om te zien dat het deskundige gezelschap soms zelfs het grote handboek erbij moesten halen om soort en variant vast te stellen. Er was wat te ontdekken vandaag!Alle waarnemingen zijn minutieus genoteerd, we hopen later nog een verslag te krijgen. En uiteraard zijn de onderzoekers volgend jaar weer van harte welkom.

Peter Jan Keizer geldt als groot deskundige op gebied van paddenstoelen en zwammen. Elk jaar in oktober (bloeiperiode) bezoekt hij de Zilveren Schaats en speurt (met loupe)  de bodem af op zoek naar bijzondere exemplaren. En die zijn er hier volop, zoals eerdere onderzoeken al aangaven. "Dit soort schrale graslanden zijn de ideale biotoop voor paddenstoelen: lange tijd niet beroerd (in dit geval sinds de aanleg van de gedekte weg in 1870), maar wel kort gehouden door grazen (van schapen) en maaien, zodat het terrein niet overwoekerd raakt door braam en brandnetel. Daarom ben ik zo tevreden met het beheer in dit gebied. In en rond Utrecht zijn alleen een veld bij het fort Rijnauwen en de Helweide in Amelisweerd vergelijkbaar in bodemkwaliteit. En uiteindelijk bepaalt de bodemkwaliteit wat voor moois er groeit en bloeit in een natuurgebied."

Vandaag (24 oktober) opende wethouder Anke Klein de Ridderschapsvaart officieel. In het bijzijn van de gemeentelijke projectleiders plantte ze een lijsterbes aan de rand van de nieuwe duiker (ondergrondse buis) die de eeuwenoude watergang weer verbindt met de Minstroom. Lijsterbes is een inheemse plantensoort, een rijke voedselbron voor vogels bovendien. Met het project om de Ridderschapsvaart weer stromend te maken - in nauwe samenwerking met gemeente Utrecht en waterschap HDSR - wil de 25 jarige bewonersvereniging de Zilveren Schaats een impuls geven aan de biodiversiteit op het gelijknamig terrein. Historicus Bas Nugteren, schrijver van het boek over de Zilveren Schaats, gaf een rondleiding langs de Ridderschapsvaart en beschreef de rijke historie van deze eeuwenoude waterweg. Imker Alexander van de Zilveren Bij had potjes verse honing in de aanbieding en schaapsherder Gerdien vertelde over het schapenbeheer. Het officiële gedeelte werd afgesloten met een borrel.AchtergrondDe Ridderschapsvaart doorsnijdt het terrein van de Zilveren Schaats in de volle lengte. De watergang werd in 1664 uitgegraven om de Biltsche Vaart en Minstroom te verbinden. Trekschuiten konden voortaan vanuit Zeist en De Bilt zand vervoeren naar de drassige hoveniersgronden van Abstede en de snelgroeiende (ommuurde) stad. Mest namen ze retour waarmee de schrale Biltse gronden verrijkt konden worden. Door de aanleg in 1942 van Rijksweg 22 - de latere Waterlinieweg - kwam de Ridderschapsvaart in de knel. De watergang werd deels gedempt, slibde dicht en was eind 2020 vervallen tot een stilstaande, levenloze sloot.

Leden zijn van harte welkom op de algemene ledenvergadering op dinsdag 2 november 2021. Agenda en jaarverslag staan in de bijlage.

Met hulp van boer Dirk voeren we het afgelopen week gemaaide gras af. Door voedingsstoffen af te voeren, verschralen we de bodem. Zo voorkomen we dat braam en brandnetel het terrein overwoekeren. Zo krijgen andere bloemen- en plantensoorten de kans om te groeien. Met dit zogenoemde schraalgraslandbeheer vergroten we de biodiversiteit. Door te maaien met lichte machines en het gebruik van paard en wagen (lichte asdruk), voorkomen we dat de bodem onnodig verdicht. Dank aan alle vrijwilligers die afgelopen dagen geholpne hebben!

De nieuwe duiker die de Ridderschapsvaart met de Minstroom verbindt, is ingegraven. De vaart stroomt weer. Goed moment om ook de hekwerken voor de schuur opnieuw op te bouwen. Met eikenhout geleverd door de Tafelboom (die gekapte Utrechtse bomen een tweede leven geeft), heeft het onderhoudsteam vier dubbele draaihekken getimmerd. Zo kunnen we de kraal bij de schuur naar believen indelen, bijvoorbeeld als de dierenarts de schapen wil controleren, de hoeven bekapt moeten worden, of als we 's winters bij strenge vorst de kudde dicht bij de schuur willen houden. Vakwerk!

Onze straatgenoot Mart Rats (FH26) verhuist per 1 oktober naar Roermond. Zestien (!) jaar lang waakte hij als hoofdherder over onze kudde schapen, een verantwoordelijkheid die hij in 2006 overnam van Hannetje en Gonneke. In het bijzijn van het team van schaapherders en de onderhoudsploeg hebben we Mart hartelijk bedankt voor zijn tomeloze en enthousiaste inzet voor de Zilveren Schaats.OpvolgingWe zijn verheugd dat drie straatgenoten gezamenlijk de rol van Mart willen overnemen: Luuk (FH18), Gerdien (FH100) en Anique (FH112). Zeker de eerste maanden zullen zij zich veel kennis en vaardigheden moeten eigen maken, maar met hulp van iedereen die de Zilveren Schaats een warm hart toedraagt - én indien nodig ook van Mart op afstand - gaat het zeker lukken! Zo blijven de schapen een verbindende factor binnen onze vereniging. Op dit moment zijn zo'n 25 leden en vrijwilligers nauw betrokken bij het beheer van de kudde en het onderhoud van het terrein.Biodiversiteit
De schaapskudde speelt ook een belangrijke rol in het natuurbeheer zoals we dat met de gemeente in de jaren negentig hebben kunnen afspreken. Schapen grazen selectiever dan dat mensen maaien, en via hun vacht verspreiden zaden en kiemen zich beter over het terrein. Met hun hoeven trappen schapen ook oneffenheden (molshopen) plat en verminderen ze (dijk)erosie. Al met al draagt de kudde bij aan de biodiversiteit, een belangrijke doelstelling van de beheerovereenkomst.

Foto: zicht op de oude gedekte weg met beschermingswallen aan de Oostzijde

Leonieke (FH106) stapte in de kano om libellen en juffers langs de Zilveren Schaats te fotograferen. Ze laat zien dat als je rustig en geduldig langs de oever dobbert, je veel moois kunt zien. Kijk maar eens hoe de juffers hier in volle pracht vliegen, jagen en zich voortplanten. Dat er zoveel libellen en juffers zijn is mede te danken aan het waterschap dat de oever langs de Zilveren Schaats onbeschoeid laat. In de rest van de stad zijn de kades opgetrokken uit hardhouten planken, daar is weinig te beleven voor fauna en flora. Gelukkig hebben we als bewonersvereniging 25 jaar geleden afspraken kunnen maken met het waterschap als onderdeel van het ecologisch beheerplan. En het resultaat zien we op deze mooie foto's: ons waterleven groeit en bloeit!

Hooidag vandaag. Het gras dat afgelopen week is gemaaid, is van het terrein afgevoerd met het paard en wagen van boer Dirk. Waarvoor dank! Deze keer hebben onze vrijwilligers ook de groenstrook langs de Rembrandtkade meegenomen. Twee jaar geleden zijn hier alle parkeervakken weggehaald en is een groenstrook aangelegd. Ook hier geldt: verarmen is verrijken. Door vegetatie na de bloeiperiode te maaien en af te voeren, haal je voedingsstoffen uit de bodem. Dan krijgen de meer ‘bescheiden’ bloemen en planten meer kans t.o.v. snelle groeiers als brandnetel en braam. De biodiversiteit neemt toe en dat is aantrekkelijk voor vlinders, libellen, bijen en vogels. Dit zogenaamde schraalgraslandbeheer voeren we ook op de Zilveren Schaats. Geduld is een schone zaak, want zeker de eerste jaren moet de bodem nog een nieuwe balans en structuur vinden. Maar een kleurige en geurende bloemenzee vol zoemende insecten komt stap voor stap dichterbij.

Weinig bekend is dat een eeuwenoud water het natuurgebied de Zilveren Schaats in de volle lengte doorsnijdt: de Ridderschapsvaart. Dit kanaal werd in 1664 uitgegraven om de Biltsche Vaart en Minstroom te verbinden. Trekschuiten voeren af en aan. Vanuit Zeist en De Bilt ging zand naar de drassige hoveniersgronden van Abstede en de snelgroeiende (ommuurde) stad. Mest namen ze retour om de schrale Biltse gronden te verrijken. Met de aanleg in 1942 van Rijksweg 22 - de latere Waterlinieweg - werd de Ridderschapsvaart deels gedempt en nam de naastgelegen watergang van de Zilveren Schaats de rol van verbindingswater over.Onlangs is de vaart uitgebaggerd en aan de kant van de Rembrandtkade met een betonnen duiker ontsloten. Het water stroomt weer! Sterker nog, op meerdere plekken van de vaart zijn de oevers verbreed en afgevlakt, wat een extra impuls zal geven aan de fauna en flora, met name oeverplanten, vissen, watervogels, libellen en vlinders. Na de zomer volgt nog aanplant van meidoorns langs de oever aan de zuidkant rondom de duiker. Het project is gerealiseerd in samenwerking met de gemeente, het Waterschap en uitvoerder Agterberg.

De komende weken, waarschijnlijk tot eind mei, legt aannemer Agterberg een (ondergrondse) duiker aan om de eeuwenoude Ridderschapsvaart weer stromend te krijgen, wat een impuls zal geven aan de biodiversiteit op de Zilveren Schaats. Daarvoor zal grond weggegraven en afgevoerd worden. Dit deel van de vaart is vlak voor de oorlog gedempt tijdens de aanleg van de Rijksweg 22, later Waterlinieweg genoemd. Omdat in de jaren '70 hier ook bouwpuin, waaronder asbestplaten, is gestort om het land te verhogen, gelden tijdens de werkzaamheden strenge veiligheidsmaatregelen rond het entreegebied. Toegang is strikt verboden. Alleen de schaapsherder van dienst en de imker mogen - mits aangemeld - het terrein betreden. Voor vragen of klachten kun je de 'Deskundig Leidinggevende' van Agterberg aanschieten, die is de hele dag aanwezig.

Hoog bezoek op de Zilveren Schaats: wethouder Kees Diepeveen, raadslid Jantine Zwinkels (CDA) en gebiedsmanager Fred Nuwenhuis (tevens fotograaf van dienst vandaag). Ze feliciteerden ons met het zilveren jubileum, waarvoor hartelijk dank. Vijfentwintig jaar alweer werken we nauw samen met de gemeente om de ecologische waarde van dit natuurgebied te behouden. We zijn een van de eerste bewonersgroepen in de stad die een stuk gemeentegrond in zelfbeheer onderhouden, én nog altijd bestaan, tot wederzijds genoegen.Zelfbeheer is weer een hot issue in de gemeentelijke politiek. De wethouder heeft een nota over zelfbeheer geschreven om meer bewoners te enthousiasmeren om delen van de (groene) openbare ruimte zelf in te richten en te beheren. En na al die jaren kunnen wij de nodige ervaringen delen, wat we natuurlijk doen, want we zien graag nog meer groen in de stad.De foto is genomen op de kop van de eeuwenoude Ridderschapsvaart. Over twee weken starten hier de graafwerkzaamheden om de vaart te vergroten en via een duiker weer stromend te maken. Naar verwachting geeft dat een impuls aan de biodiversiteit. Een goed moment om de verantwoordelijk wethouder een update te geven.

Sinds januari van dit jaar heeft onze kudde van acht ooien (dames) veertien lammetjes grootgebracht. Moeders en kroost verkeren in goede gezondheid. Voor het natuurbeheer is een kudde van acht schapen echter voldoende. Teveel grazers leidt tot een tekort aan gras na de zomer, zeker als het zo droog is als de laatste jaren. Dan zouden we lange tijd moeten bijvoeren. Dat kost geld, én al die extra voeding draagt niet bij aan verarming van de grond, een voorwaarde om de biodiversiteit te vergroten. Daarom brengen we de kudde weer terug tot acht schapen. Alleen ooien (vrouwtjes), want mannetjes in een kudde zorgen voor onrust.

Er drijven grote hoeveelheden benzine op het water dat de Zilveren Schaats instroomt. Het Waterschap is direct gekomen - waarvoor dank - en heeft een kering gemaakt inclusief absorptieslang om te voorkomen dat het de oevers bereikt. De handhaver is per geleende kano (Joran bedankt) stroomopwaarts gegaan richting Rijnsweerd op zoek naar het lek of de dumpplek, maar hij heeft de bron van de verontreiniging niet kunnen vinden. Inmiddels zijn er extra absorberende slangen in het water gelegd. Het Waterschap adviseert vanwege de vervuiling om pas na het weekend weer te zwemmen. Voor kanoërs en suppers is de doorvaart tot die tijd vanuit en naar Rijnsweerd gestremd. Dat wordt met bordjes aangegeven. Opletten, want ook de Minstroom is ter hoogte van Tolsteegsingel afgesloten.

De lammetjes groeien als kool, hoogste tijd om ze kennis te laten maken met de kinderen uit de buurt. Die willen ook weleens zien waar al dat geblèr en geblaat de hele dag vandaan komt. Bijna 40 aangemeldingen, het was dan ook een hele toer om de kijkdag conform de corona-maatregelen te organiseren. Met tijdslots van tien minuten lukte dat, en de kinderen vonden de lammetjes heel lief. Met grote dank aan de twee herders Mart en Gerdien die de hele middag geduldig tekst en uitleg gaven.Gezonde kuddeIn april zullen alle lammetjes volgroeid zijn. De rammen (mannetjes) moeten dan sowieso weg, die vechten mekaar anders de tent uit. Dan selecteren we van alle ooien (vrouwtjes) de acht fitste dieren, een mix van enkele van de oudere ooien (moeders) en (ex)lammetjes. De rammen en de overtollige ooien gaan naar de grote schapenboerderij in Limburg waar de stamvader van de kudde vandaan komt. Om de twee jaar huren we van dezelfde boerderij een ram die, als hij zijn werk naar behoren doet, zorgt voor nieuwe nakomelingen. Dan herhalen we dit selectieproces. Zo houden we een fitte, gezonde kudde.

Vandaag mochten we vijf peuters en hun therapeuten van de Hoogstraat Revalidatie begroeten. Deze jonge kinderen verblijven lange tijd, jaren soms, om te revalideren van ongeval of aangeboren motorische beperking. Ze kunnen de lammetjes goed horen en therapeut Annemay vroeg of ze samen even mochten kijken als afleiding van een lange dag van oefeningen en behandelingen. Hoewel we nog druk bezig zijn om een officiële lammetjes kijkdag voor de buurt te organiseren, gaven we deze jonge buren graag een sneak preview, veilig vanachter het hek. En volgens Annemay hebben ze genoten! Ze konden van dichtbij zien wie daar de hele dag zo blaten en blèren. En de schapen waren ook nieuwsgierig, de brutaalste lammetjes staken zelfs hun snuit door het hek. Dat was natuurlijk helemaal spannend!

Ons team van schaapsherders is versterkt met een groepje enthousiaste en betrokken studenten. Ze wonen in het studentenhuis aan de Graaf Adolfstraat 32, het straatje voorbij de gele flat. Ze draaien als één groep deze week hun eerste dienst. Op de foto staan Merel, Gavin en Lisa, maar de groep is groter, want meer huisgenoten zijn enthousiast. Dorien (hier niet op de foto) stemt af wie op welke dag naar de schapen gaat. " We vinden het ontzettend leuk om herder te zijn. Van de foto's in de herdersapp van al die schattige lammetjes worden we heel blij. Nu we zo betrokken zijn bij de vereniging voelen we ons ook meer verbonden met de buurt. We leren meer buurtgenoten kennen en komen meer te weten over de Zilveren Schaats waar we vanuit ons huis op uitkijken. Zo weten we nu dat op de plek van de ommuurde boom vroeger een koek & zopie zat. We zetten ons daarom graag in om dit stukje natuur te beschermen. Want het is echt uniek, heel bijzonder om hier te mogen zijn. Gaaf om te lezen ook dat mede door de schapen hier zulke bijzondere paddenstoelen groeien. Kortom, we genieten volop om herder te zijn!"

De vereniging de Zilveren Schaats bestaat 25 jaar! Een zilveren jubileum dus. Vanwege de corona maatregelen lastig om dit groots te vieren, maar een terugblik op hoe alles begon kan natuurlijk wel. Lees daarvoor de speciale nieuwsbrief:

De gemeente werkt aan een Visie Stadswater waarin de verhoudingen tussen recreatie (zwemmen, kanoën, suppen schaatsen etc.), natuurbeheer (oevers), transport over water en pleziervaart in de stad vastgelegd gaan worden. Kort gezegd voorziet de gemeente dat de wateren in de stad steeds drukker worden met gevolgen voor veiligheid en kwaliteit van water en oevers. Daar wil ze beleid voor maken. De watergang De Zilveren Schaats wordt in deze visie - evenals de Minstroom Utrecht, Biltse Grift (Park Bloeyendael) en Stichting Krommerijnpark - genoemd. De visie gaat a.o. over vergunningen voor steigers en boten, (vaar)regels op het water, duurzaamheid (elektrisch varen vs diesel), oeverbeheer (beschoeiing, baggeren etc.) en facilitering van recreatie op en langs het water (wandelpaden, aanlegplaatsen, horeca etc.). Meer informatie inclusief de startnotie van de gemeente vind je hier. De inspraak voor bewoners start met een korte vragenlijst die ook op deze website staat. Als vereniging zullen we bijdragen aan de visievorming, met focus op ecologisch beheer, maar het staat individuele bewoners vrij om dat los van de vereniging ook te doen. Het is belangrijk dat de gemeente het bewonersbelang in alle facetten goed meeweegt in de visie.

De schapen komen de kou goed door. Alle ooien zijn bevallen, er zijn nu veertien lammetjes, en die groeien als kool. Ze hebben zelfs een eigen omheinde voederplek gekregen met een ingang waar alleen lammetjes doorheen kunnen. Zo komen ze allemaal aan hun trekken bij het voederen. Verder is de stal leeggemaakt en voorzien van een warmtelamp, zodat ze hier even kunnen opwarmen. Overigens blijken de Maasduinschapen toch het liefste buiten te lopen, winterhard als ze zijn.

Gaan we de komende dagen onze naam eer aan doen? De weersvooruitzichten beloven een paar dagen van strenge vorst, hopelijk voldoende voor een strak ijsvloertje. Om de ijsvorming een handje te helpen heeft het waterschap (HDSR) de waterkering bij Rijnsweerd gesloten, een geste waar we heb uiteraard hartelijk voor bedanken.

In de nazomer van 2020 bezocht Peter-Jan Keizer het terrein van de Zilveren Schaats. Hij is een regelmatig terugkerende en landelijk gerespecteerde onderzoeker van paddenstoelen. Hij deelt zijn bevindingen met de gemeente in het paddenstoelenrapport. Hij gaf ons een kleine toelichting: "Het bijzondere van dit terrein is de aanwezigheid van een aantal soorten die kenmerkend zijn voor oude, onbemeste, maar wel continu beheerde graslanden. Eigenlijk kom je die alleen nog tegen op sommige eeuwenoude Limburgse landgoederen, zo zeldzaam zijn dergelijke schrale graslanden in Nederland. Een kenmerkende groep van paddenstoelen die ik aantrof op de Zilveren Schaats zijn de Wasplaten (Hygrocybe soorten), waar ik in 2020 zes verschillende soorten van heb aangetroffen, en een aantal ervan ook nog in heel behoorlijke aantallen. Ook Satijnzwammen zijn vrij zeldzaam, evenals de welluidende Grote Fraaisteelgordijnzwam en de Spoelvoetchmapignon. De meeste zeldzame soorten groeien op de schuine westkanten van de voormalige verdedigingswallen van de gedekte weg. De zon-schaduwwerking in combinatie met het grazen van de schapen maakt die gronden aantrekkelijk voor zwammen. Schimmels zoals paddenstoelen en zwammen zijn belangrijke opruimers in de natuur en spelen een cruciale rol in het ecosysteem. De gemeente Utrecht heeft zwammen dan ook als een van de speerpunten van het ecologisch beleid aangemerkt. Al met al blijft de Zilveren Schaats een bijzonder natuurgebied."

Geweldig dat we zo'n enthousiaste groep schaapsherders hebben. Vijftien buurtgenoten verzorgen het hele jaar in toerbeurt onze kudde Maasduinschapen. En zeker in deze lammertijd - er huppelen inmiddels acht lammetjes rond - is het best een klusje om alle schapen te voeren en te verzorgen. Vandaag had de dag een feestelijk tintje, want Anique maakte haar debuut als herder! Ze werd bijgestaan door Merel, die binnenkort ook haar eerste dienst gaat draaien. De schaapskudde verjongt, maar de herdersgroep ook! En zoals op de foto is te zien, ook de schapen heten Anique en Merel (en de emmer met voer) van harte welkom.

Drie keer per week vist onze super-supper Noor meer dan een teiltje fles en blik uit het water van de Zilveren Schaats. Wat een troep, en dat komt de natuur zeker niet ten goede. Dus top dat Noor dit doet!En dan hebben we het nog niet over al het plastic in de vorm van zakjes, wikkels, etiketten, tasjes. Zie jij ook troep in het water, onder je steiger of tussen het riet? Schroom niet en haal het eruit. Het voorkomt ook dat plastic op de schapenweides komt en al te nieuwsgierige schapen zich erin verslikken (en verstikken).

Er is veel lief op de Zilveren Schaats, en soms ook leed. Zoals afgelopen nacht, toen het jongste lammetje in de Ridderschapsvaart viel en verdronk, slechts een dag oud. De ongelukkige moeder stond de hele nacht te blèren, op zoek naar haar lam, heel aandoenlijk. Je kunt zeggen: het is de natuur, maar de herdersgroep is aangedaan, begrijpelijk, want de herders zijn zeer betrokken bij het wel en wee van de kudde. In twintig jaar schapenbeheer is het twee keer eerder voorgekomen dat een jong lammetje overleed op de Zilveren Schaats. Vlak na de geboorte is de spiercoördinatie namelijk nog niet 100%, en een ongeluk schuilt in een klein hoekje. Eerder deze week mochten we vier lammetjes (twee wit, twee bruin) welkom heten, de komende weken verwachten we er nog meer, als we mogen afgaan op de dikke buiken. Daarom is de hele kudde vandaag vervroegd naar de winterweide gebracht. Die weide ligt hoger, achter de Ridderschapsvaart, is een stuk kleiner en minder voedzaam, maar wel veiliger en meer beschut. De kudde kan daar weer tot rust komen. Onze schapen zijn van het Maasduinras, een wildere soort, en zijn gewend om het hele jaar buiten te grazen. Om de risico's op infecties (hoefrot) te minimaliseren, hebben we het terrein ingedeeld in percelen en laten we de kudde gedurende het jaar in een vast schema rouleren. De bovenweide stond in de planning voor eind januari, maar dat is nu dus vervroegd. Als straks alle ooien hebben gelammerd, bekijken we aan de hand van de conditie van het terrein of en hoe het beweidingsschema moet worden aangepast. Hopelijk kan de kudde snel weer naar de weide aan de kant van de Zilveren Schaats, daar kunnen de lammetjes toch het leukste spelen en ravotten.

Opnieuw twee lammetjes geboren! Vorige week mochten we al twee witte lammetjes begroeten, nu twee bruine. Onmiskenbaar Maasduinschapen, want ze hebben die prachtige tekening op de buik en op hun koppies. Moeder en kids maken het goed, en hoewel het een koude start lijkt om met deze temperaturen ter wereld te komen, voelen ze zich er prima bij. Als het maar droog is. Ze huppelen al rond en hebben inmiddels kennis gemaakt met hun neefjes of nichtjes (geslacht is nog niet bekend) die vorige week geboren werden. En uitbreiding van de familie is aanstaande als we de dikke buiken van de andere schapen bekijken. We zijn benieuwd!

Wintervoer voor de schapen. Het is koud, vorst in de grond, grazen is lastig. En de lammetjes vragen ook voeding van de moeder, dus de kudde kan wel wat extra eten gebruiken.

Wat een start van het nieuwe jaar! Twee prachtige lammetjes, en ze verkeren in goede gezondheid, net als hun moeder. Ze hebben een witte vacht met die voor het Maasduinras kenmerkende donkere tekening onder de buik en op hun koppies. Hun tantes zijn ook drachtig, dus het kan niet lang duren of ze krijgen er neefjes en nichtjes bij. Het wordt weer gezellig druk op de Zilveren Schaats! Fotograaf: Anna Groot

Het onderhoudsteam is druk bezig met het snoeien van een zieke meidoorn. De lange rij meidoorns is beeldbepalend voor de Zilveren Schaats, zeker in mei als ze in volle bloei staan. Ooit vervulden ze een belangrijke rol als onderdeel van de Hollandse Waterlinie. Mocht de vijand komen, dan konden de stekelige takken als natuurlijk prikkeldraad fungeren.

Foto uit 1913 toen de oostkant van de wijk nog polder was. Dus ruim vóór de aanleg van de Waterlinieweg en de ontwikkeling van Rijnsweerd met huizen en kantoren. De Ridderschapsvaart stroomt over de volle breedte van de foto, bovenlangs de smalle landtong van de Zilveren Schaats. Het wallenpatroon langs de militaire weg is nog goed te zien. Rechtsonder zie je een deel van het voormalige Antonius Gasthuis (inmiddels vervangen door de Hoogstraat Revalidatie). Nog niet alle percelen in de Frederik Hendrikstraat waren van een huis voorzien. De Ridderschapsvaart is in 1664 door het Utrechtse Ridderschap uitgegraven om de Biltsche Vaart (vanuit Zeist) te verbinden met de Minstroom die loopt langs wat nu de Rembrandtkade heet. Zo ontstond een 'snelweg' tussen Zeist en Abstede. Mest ging naar de schrale gronden van De Bilt, in ruil voor zand om het drassige hoveniersland van Abstede enigszins vorm te geven. Later vond ook de groentehandel zijn weg via de vaart. In de oorlog werd de Rijksweg 22, later Waterlinieweg weinig subtiel dwars over de Ridderschapsvaart aangelegd. De vaart kwam daarmee in de knel. Daarop besloot men de watergang van de Zilveren Schaats open te maken als hoofdverbinding tussen de Biltsche Grift en de Minstroom. Inmiddels is de Ridderschapsvaart niet meer dan een levensloze, stilstaande sloot die het terrein van de Zilveren Schaats in de lengte doorklieft. De noordkant is door riet en modder dichtgeslibd, de zuidkant is volgestort met puin. We hebben met de gemeente een plan uitgewerkt om middels een duiker (ondergrondse betonnen buis) de Ridderschapsvaart aan de zuidkant te openen en de noordkant vrij van riet te maken. Het water kan dan weer door de oude vaart stromen, wat een impuls zal geven aan het waterleven zoals vissen, vlinders, libellen en (ijs)vogels. Deze week wordt de vaart uitgebaggerd, begin volgend jaar volgt het openmaken, ijs en weder dienende.

Komende week wordt de Ridderschapsvaart uitgebaggerd. Dit is de eeuwenoude en goed verborgen watergang die het terrein van de Zilveren Schaats in de lengte doorsnijdt. Het baggeren is goed nieuws, want de laatste baggerbeurt dateert van 2006. Inmiddels is het water door alle bladeren die er in vallen en de slechte doorstroming helemaal donker geworden. Op de bodem van de twee meter diepe vaart ligt een halve meter slib en drab. Het water begint daardoor ook te stinken. Uit onderzoek van de baggeraar ter voorbereiding van het baggeren bleek al dat er geen enkel leven meer in de poel zit. Geen vissen, salamanders of kikkers. Hoogste tijd om de zaak op te schonen! Het baggeren sluit mooi aan op ons plan om de Ridderschapsvaart weer stromend te krijgen. Dat zal een impuls aan het waterleven en de biodiversiteit geven, met name (ijs)vogels, vlinders en libellen. Begin volgend jaar zal de gemeente aan de zuidzijde (begin van de Rembrandtkade) een duiker ingraven waardoor het water vanuit Rijnsweerd de vaart in kan stromen. De noordzijde, die nu nog door een dikke rietkraag afgesloten is, zal ook vrijgemaakt worden, waardoor de Ridderschapsvaart weer volledig door kan stromen richting Park Bloeyendael en de Biltsche Grift.

Gespot! Het ijsvogeltje dat dagelijks een rondje maakt langs de ZIlveren Schaats.

Elke week fotografeert Saar Rypkema voor De Nuk een bijzondere plek. Maar wat vindt zij zelf de mooiste plek van de stad? Daarvoor gaat ze terug naar De Zilveren Schaats, het natuurgebied achter haar ouderlijk huis aan de Frederik Hendrikstraat. Bootje varen naar Rijnauwen of de Oudegracht, bomen klimmen en natuurlijk schaatsen in de winter. Een mooiere jeugd kan ze niet bedenken. Bekijk hier het filmpje.

Lees hier het jaarverslag over 2019.

De nieuwsbrief van oktober 2020 met oproep ledenvergadering (zoom), nieuw lammetje en zilveren jubileum.

Voorlopig geen doorvaart van en naar de Zilveren Schaats via de Minstroom. Vlak voor de brug bij de Singel is een kademuur ingestort. Navraag leert dat er onderzocht wordt hoe stevig die kade nog is en welke reparaties nodig zijn. De gemeente streeft ernaar om vóór de start van het vaarseizoen (april) de stremming op te kunnen heffen. Tot die tijd kunnen bootjes, kano’s en subs er niet langs, want een ponton sluit de ruimte onder de brug hermetisch af.

Busjes en mannen in witte pakken op de Zilveren Schaats. En dat is goed nieuws, want hiermee komen we weer een stap dichterbij onze grote wens: het ontsluiten van de eeuwenoude Ridderschapsvaart waarvan een restant ons terrein doorsnijdt. Nu nog doods stilstaand water, maar volgend jaar na aanleg van een duiker en het verwijderen van het riet weer doorstromend. Naar verwachting zal dat een boost geven aan de biodiversiteit (ijsvogels!) in en rond het water. De mannen doen vandaag een tweede bodemonderzoek. In de jaren 80 heeft de pachter veel puin en andere rotzooi gestort om het terrein op te hogen, een standaard praktijk in die tijd. Onderzoek moet uitwijzen wat er allemaal ligt. Als alle data bestudeerd is, kan de loop van de duiker (ondergrondse waterbuis) definitief bepaald worden en starten eind dit jaar of begin volgend jaar de graafwerkzaamheden, ijs en weder dienende, zoals altijd op de Zilveren Schaats.

Gisteren is het eerste lammetje geboren. Moeder en kind verkeren in goede gezondheid. En als er één lam over de dam is ...

Het waterschap gaat verder met het verwijderen van de Cabomba, het aquariumplantje dat zo hard groeide dat half Utrecht verstopt raakte. Zwemmen was niet meer mogelijk en schroeven van motoren draaiden zich vast. Het water was wel kraakhelder - het blijft een aquariumplantje - maar het plantje groeit als kool en haalt alle zuurstof uit het water waardoor andere waterplanten en vissen sterven. Rotspul dus. Vorig jaar is al een groot deel van onze watergang vrijgemaakt, nu gaan ze verder met het noordelijke deel tot aan de begraafplaats. Een bootje met speciale spuitkop blaast de Cabomba met wortel en al uit de bodem. De wortels blijven drijven en kunnen later eenvoudig worden opgevist. De aannemer verwacht eind juli klaar te zijn in onze watergang, daarna gaan ze naar de Minstroom. De aannemer zet bij het wegspuiten van het woekerende waterplantje cabomba steeds een perceel af met gele slibschermen. De losgespoten wortels blijven drijven en kunnen dan makkelijk bijeen ‘geharkt’ worden. Er is tijdens de werkzaamheden geen doorvaart mogelijk. We hebben met het waterschap en de aannemer afgesproken dat op vrijdagen (na de werkdag) de slibschermen naar de kant gaan, zodat doorvaart voor kano’s en sloepjes in de weekenden wél mogelijk blijft.

De bijenvolken van onze imker Alexander leveren dit voorjaar een recordoogst: 66 potten zuivere honing vol enzymen, vitaminen en mineralen. Allemaal uit de bloesem van fruitbomen op de Zilveren Schaats en de bloemen in de tuinen in de buurt. Daarom ook goed voor buurtgenoten met hooikoorts én voor wie gewoon lekker willen smullen natuurlijk. Binnen een half uur waren we uitverkocht! In juli of augustus verwacht Alexander de zomerhoning. Aankondiging van de verkoop via onze facebookpagina of website.

Onze schapen grazen het gras kort zodat zeldzamere planten kunnen groeien en bloeien op het terrein. Eén plant laten ze onaangeroerd: de wouw. Op de inmiddels kale percelen staan die nog fier overeind. En de schapen lopen er niet zonder reden omheen, want ze kunnen er zelf goed ziek van worden. Als er opmerkelijke planten en bloemen op de Zilveren Schaats staan bellen we even met de vermaarde bioloog Wim Vuik, een van onze fans. Volgens hem groeit wouw vooral op plekken die zanderig zijn en waar de plant vol in de zon staat, zoals in de duinen. Het is een droogteminnaar die flink profiteert van de warmte en droogte de laatste jaren in Nederland. Wouw groeit waar weinig andere planten het aandurven zoals langs het spoor en in de middenbermen van de snelwegen. Als het er maar rustig, kaal en verlaten is. Ook op zandstrandjes langs rivieren duikt wouw weleens op. Doorgaans verdwijnt wouw dan weer snel, maar op de Zilveren Schaats komt de soort al langere tijd voor. En dat is mooi, want wouw is een magneet voor veel insecten, wat weer aantrekkelijk is voor vogels. Vroeger werden de blaadjes en zaden gebruikt om wol geel te verven. De Engelse bijnaam is dan ook 'dyer's rocket' (verfraket).

We hebben 20 mezenkastjes opgehangen. Koolmeesjes zijn de natuurlijke vijand van de processierupsen die op de eiken langs de Waterlinieweg zitten. Haartjes van die rupsen kunnen zeer vervelende huidirritaties veroorzaken, Door het vestigjngsklimaat voor koolmeesjes te verbeteren, hopen we dat probleem voor te zijn.

Bodemonderzoek naar (verborgen) leidingen en de grondkwaliteit. De gegevens zijn nodig om later dit jaar (na het broed- en lammerseizoen) een duiker te kunnen aanleggen die de Ridderschapsvaart aan de zuidkant gaat verbinden met de watergang van de Zilveren Schaats.  De Ridderschapsvaart is een eeuwenoude waterverbinding tussen Zeist en de stad Utrecht, die na het graven van de Zilveren Schaats in ongebruik raakte, en inmiddels is verworden tot een donkere, levensloze poel. Door deze vaart aan de noord- en de zuidkant weer open te maken, zal het water weer stromen, wat een ecologische impuls kan geven aan het waterleven, goed voor vissen, insekten en vogels.

De nieuwsbrief van maart 2020 met o.a. info over de uitgestelde ALV, lammetjes, Ridderschapsvaart en nog veel meer nieuws over de Zilveren Schaats.

De algemene ledenvergadering die gepland stond voor 25 maart is vanwege corona-crisis uitgesteld tot nader order. Goede nieuws is dat jaarverslag en financieel overzicht inclusief kascontrole al klaar zijn. Er zijn geen prangende onderwerpen of punten ter stemming anders dan de gebruikelijke zoals beleidsdecharges.